Restorasyon uygulamaları kültürel mirasın korunması ve sonraki nesillere aktarımı açısından önemli uygulamalardır. Tarihi bir yapıda mimari iyileştirmeler yapılırken dokuyu kaybetmemek son derece kritiktir. Villa kapısı gibi geniş ve mimari açıdan hoş olan birçok tarihi han, saray gibi kapılar bulunmaktadır. Bundan yola çıkarak kullanılacak malzeme seçiminde yapının dönemine uygun olmasına dikkat edilmesi gerekirken var olan yapıyı bozacak ek düzenlemelerden de kaçınılmalıdır.
Rölöve, yapıların kent dokusunun ve arkeolojik çalışmalar sonucunda ortaya çıkan kalıntıların yakından belgelenmesi, incelenmesi, mimari açıdan değerlendirmesi ve restorasyon çalışmaların hazırlanabilmesi adına binanın dış ve iç mimarisine; özgün dekorasyonuna ve taşıyıcı sistemlerin yapı malzemelerinin kullanımına dikkat edilerek ölçekli çizimle anlatılmasıdır. Teknik bakımdan mimari bir uygulama olmasının yanı sıra çizim olarak görülen bu uygulamanın genel anlamda, restorasyon çalışmalarında yeri son derece önemlidir. Yazının devamında sizlere bilmeniz gereken her şeyi anlatıyor olacağız.
Rölöve Nedir?
Üç boyutlu bir yapının iki boyutlu çizimlerle yapılan planlar, kesitler, cepheler ve detaylar ile ifade edilebilmesi için yapılan ölçü alma işlemine rölöve denir. Bu çizimler uygulama projesinin benzeri olmakla birlikte yapının inşa edilmesinden yıllar sonra yeniden ölçülerek elde edilmiş çizimlerdir. Bu sebeple yapının ölçüldüğü zamandaki durumunu yansıtmaktadır. Orijinal yapının değişiklikleri, ilaveleri, yıkılmış kısımları ise aynen ölçülerek çizimlerde belirtilmektedir.
Bu çalışmalarda bir tasarım veya fikir ürününden bahsetmek doğru olmaz. Bundan dolayı, bahsedilen ölçü alma işlevi bir projeden ziyade tümdengelim metodu ile hazırlanan bir çalışma olarak adlandırılmaktadır.
Rölöve Neden Yapılır?
Rölöve Neden Yapılır?
Bahsedilen ölçü alma işlemi, yapının kesit, plan ve görünüşlerini direkt kâğıda dökme işlemidir. Bu işlemde ilk olarak yapıların tüm ölçümleri gerçekleştirilir. Yapılmasındaki amaç ise bir yapının veya kültürel miras olan bir arkeolojik kalıntının en ince ayrıntısına kadar incelenmesi, dış ve iç mimarisinin ve yapı malzemelerinin durumu hakkında ölçekli bir analiz çıkarmaktır. Eski bir yapının, arkeolojik kalıntının ya da kent dokusunun incelenmesi; belgelenmesi, araştırılması, arşivlenmesi, restitüsyon veya restorasyon projesinin hazırlanması kişi ya da kurumun isteği üzerine yapılır. Genellikle Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurumu’na tescil veya onay amacıyla takdim edilir.
Bu işlemler yapının büyüklüğüne göre uzun süren uygulamalar olabildiğinden işlem üzerinde en az iki kişinin çalışması uygun olacaktır. Bu tip çalışmalarda kişi sayısı arttıkça ve ekip olarak çalışıldığında ölçüm ve çizim süresi de kısalmaktadır.
Rölöve Çeşitleri Nelerdir?
Çeşitleri alınan ölçüler, ölçü alma şekli ve kullanım amacı olarak üç ana grupta inceleyebiliriz:
- Yalnız plan şeması ve kaba ölçüleri bilmek açısından işlemin basit hali ölçülerin karış, adım, kulaç şeklinde geleneksel yöntemler ile ele alındığı bir çalışma stilidir. Bu çalışma şeklinde kültürel yapının genel bilgileri masaya yatırılmaktadır. Arşivlemek veya üzerinde çalışmak amacıyla kullanılabilir ve kurula takdim edilemez.
- Tespit çalışmaları teknolojik imkanlardan yararlanılarak ortaya çıkar ve fotoğraflar ile desteklenen bir çalışma yöntemidir. Binanın bakımı ile onarımını belgelemek veya arşivlemek için yapılır. Plan, kesit ve görünüşleri kapsar ve hassas bir çalışma gerektirir.
- Bir eski eserin yıkılarak yeniden yapılması projesinde veya yıkılmadan restitüsyon ve restorasyon projesi hazırlanması işinde kullanılacak rölövenin çok hassas ve dikkatli ölçülerek yapılması ve ayrıca detay ölçülerinin de alınması gereklid Bu, detaylarıyla beraber kurula takdim edilecek bir çalışmadır.
Rölöve Çalışması Neleri Kapsar?
Bir kişi veya kurumun isteği üzerine yapılan Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’na tescil ve onay amacıyla sunulacak bir çizimde belgeler, çizimler, fotoğraf albümü ve analiz raporu bulunur.
- Belgeler: Belgeler resmi evraklardır. Yapı ile ilgili tapu, çap, imar durumu, röperli kroki, kot kesit, inşaat istikamet rölövesi, imar planı örneği, kadastral pafta ve ağaç revizyon paftası gibi belgeler buraya dahildir.
- Çizimler:
- Tanıtım paftasında; binanın ismi, yeri, ölçenlerin ve çizenlerin kimler olduğu, pafta, ada, parsel numaraları ve genel bilgiler bulunur.
- Yerleşim paftası mevcut durumun belgelenmesidir. Genel olarak parsel sınırları, bahçe duvarları, bina veya binaların parsel içindeki konumları, önemli komşu yapılar, kuyu, çeşme, müştemilat, avlu, bahçe girişleri, trafik yolları, yaya yolları, ağaçlar ve türleri, bitkiler ve türleri, yol, arazi ve köşe kotları ve kuzey yönü bu planda belirtilir. Bununla birlikte bina sokak ilişkisini gösteren arazi kesiti ve sokak silüeti çevre binalarla beraber çizilir. Kullanılan ölçek genelde 1/200, çevre büyükse 1/500 olur.
- Kat planları; 1/50 ölçeğindedir. Tüm kat planları ölçülü olarak çizilir.
- Tavan planlarında; 1/50 Ölçeğinde tavanlardaki süslemeler çizilir. Bu çizimde özellikle en-boy ölçüsü verilmektedir.
- Çatı planı; 1/50 Ölçeğinde çizilir.
- Kesitler; 1/50 ölçeğinde binanın 3. boyutunu ifade eden, katlar arası ilişkiyi gösteren, biri merdivenden geçen en az iki kesit olacak biçimde çizilir.
- Cepheler; 1/50 ölçeğindedir. Binanın tüm cepheleri çizilir, nivolar
- Sistem detayı binanın sistemini ifade eder. En az 2 sistem detayı, plan, kesit ve görünüş olarak çizilir. Bu çizimde ölçek 1/20 olur.
- Detaylarda bina içinde bulunan kapı, pencere, balkon korkuluğu, çeşme gibi özelliği olan mimari elemanların nokta detayları çizilir. Bu çizimde kullanılan ölçek 1/5, 1/2, 1/1 olabilir.
- Fotoğraf Albümü: Binayı ve bina gruplarını dışarıdan ve içeriden tanıtmaya yardımcı olacak fotoğraflardan meydana gelen bir albümdür.
- Analiz Raporu: Bu raporda binanın tarihsel, kültürel, sosyal ve mimari tanımı yapılır. Yapıya ait fiziksel sorunlar, yapısal bozulmalar değerlendirilir ve müdahale biçimleri önerilir.
- Resmi belgeler genellikle mal sahibi tarafında temin edilirken, diğerleri mimar tarafından hazırlanır. Çizimlerin, fotoğraf albümünün ve raporun hazırlanabilmesi için mimarın alan çalışması ve masa çalışması yapması gereklidir.
- Alan çalışması kroki yapmak, fotoğraf çekmek ve ölçü almak gibi aşamaları kapsarken, masa çalışması kurşun kalem ile ön çizim yapmak, temiz çizim yapmak ve ölçülendirmek, fotoğraf albümü hazırlamak ve bahsedilen raporu hazırlama aşamalarını kapsar.
Rölövede Kullanılan Aletler Nelerdir?
Bahsedilen işlem yaratıcılık gerektirdiği için kalem ve kağıt gibi temel aletlerin yanı sıra kullanılabilecek bazı malzemeler projeye bağlı olarak o an içinde değişkenlik gösterebilir. Genel olarak kullanılan aletler çizim aletleri, ölçüm aletleri, yardımcı aletler olarak sınıflandırılabilir.
Çizim Aletleri
Kullanılan çizim aletleri genellikle kalem, silgi, altlık, gönye, desimetre, pergel, nokta pergeli ve T cetveli olmaktadır. Kalemlerde yumuşak ve ince uçlu (b kalem, 0,5 uç kalınlığı) bir kalem tercih edilirken üzerinde çalışılan ve eskiz yapılan altlık 25×35 cm kesilmiş bir düralit olabileceği gibi; süt beyaz renginde ışık geçiren pleksi glass bir parça da kullanılabilmektedir.
Ölçüm Aletleri
Çizimlerde birçok çeşitli ölçüm aleti kullanılmakla birlikte en sık kullanılan aletler aşağıdaki gibidir:
- -Katlanır tahta metre (2 metrelik)
- -5 Metre Şerit
- -20 Metre Şerit
- -Teleskopik Metre
- -Elektronik Metre
- –Nivo
- -El Nivosu
- -Lazerli Gönye
- –Teodolit
- -Su Terazisi
- -Lazer Işın Lambası
- -Hortum Terazi
- -Lazer Terazisi
- -Şakül
- -Lazerli Şakül
- -Balık Oltası
- -Pusula
- -Kanallı Gönye
- -Profil Tarağı
Diğer Yardımcı Aletler
Kullanılan diğer aletler ise aşağıdaki gibidir:
- Çırpı İpi: Çırpı ipi çok esneyen bir ip olmamalıdır. Teraziye alınan yerlerde terazi hattını belirlemek, boşlukta geçen ve rölöve için gerekli olan çizgileri belirlemek için kullanılır.
- Çivi: Terazi hattı belirlenen yerde ip çekebilmek için kullanılır
- Çekiç: Çivileri çakabilmek için 250 gramlık hafif bir çekiç yeterlidir.
- El Feneri: Karanlık yerlerde çalışabilmek veya görünmeyen bir bölgeyi aydınlatmak için kullanılır.
- Tebeşir: Gerekli noktaların işaretlenmesi ve çırpı ipinin tozlandırılmasında kullanılır.
- Karbon Kağıdı: Karbon kağıdını rölief yapan bir elemanın (rozet, yazı, şebeke) 1/1 ölçüsüne almak istendiğinde kullanılır.
- Çakı: Kalem açmak ve malzeme yüzeyi kazımak için gereklidir.
- Kıskaç: Kroki yaparken kağıdı altlığa tespit etmek için kullanılır.
- Sehpa: Üç ayaklı yüksekliği ayarlanabilen seviye düzeçli bir sehpa; fotoğraf makinası, lazer düzeneği, nivo ve teodolit takmak için gerekli bir alettir.
- Fotoğraf Malzemesi: Fotoğraf bu tarz bir çalışmanın ayrılmaz parçasıdır. Bu anlamda, kamera, geniş açı objektif, tele objektif ve flaş kullanılmaktadır.
