Mimari Proje Adımları Nelerdir?
Mimarlık denince akla genellikle tasarım gelir. Elbette ki tasarım, mimari denince yadsınamaz derecede önemlidir. Yalnız burada dikkat edilmesi gereken nokta tasarım mimari proje aşamalarından yalnızca biridir. Gereken koordinasyonu sağlayabilmek için tasarımdan fazlasına ihtiyaç duyulur. 8 adımdan oluşan mimari proje aşamaları, nihai sonuçta yapısal bütünlüğü sağlar. Belirtilen mimari proje aşamalarının başarıyla izlenmesinden ve projenin başarıyla sonuçlanmasından sonra noktayı olabilecek en güzel şekilde koymak isterseniz proje kapılarını incelemelisiniz.
Dilerseniz mimari proje aşamalarını detaylıca inceleyelim.
1. Ön Tasarım ve Proje Kurulumu
Mimari proje aşamalarının ilki olana ön tasarım ve proje kurulumu, genellikle programlama aşaması olarak adlandırılır. Her müşteri bu ilk aşama için mimara ihtiyaç duymayabilir fakat ilk aşamadan itibaren mimar eşliğinde hareket ediliyorsa mimar bu süreçte müşteriyi ve isteklerini daha yakından tanımaya odaklanır. Müşteri ile toplantılar yapılır ve bu toplantılar neticesinde proje ihtiyaçları belirlenir, ücret teklifi sunulur ve sözleşme hazırlanır.
Bu aşamanın sonunda mimar, yerel imar ve arazi kullanımı, saha koşulları, mevzuat gereklilikleri, proje dahilinde ihtiyaç duyulabilecek uzmanlık alanları ve müşteri istekleri gibi temel konulara hakim olur. Böylece mimari proje aşamalarında ikinci adıma geçmek için hazırsınız.
2. Konsept ve Şematik Tasarım
İlk aşamada müşteriden edinilen bilgiler ve ön araştırma sonucunda bu aşamada müşteriye bir tasarım önerisi geliştirilir. Projeden projeye farklılıklar göstermekle beraber mimar bu aşamada işinin yaklaşık yüzde 15’ini yapıyor diyebiliriz. Ayrıntılı bir konsept hazırlanır ve eskizlerle müşteriye sunulur. İkinci mimari proje aşaması olan şematik tasarım aşamasında binanın nasıl görüneceği kabataslak ortaya çıkmış olur. Genel tasarım yapılır ancak ayrıntılara girilmez.
Mimari proje aşamalarının bu adımında dikkat edilmesi gereken husus, tasarımın geliştirilmeye açık olmasıdır. Çünkü müşteri sunulan ilk fikre sıcak bakmayabilir. Her ne kadar ilk mimari proje aşamasında müşteriye ve isteğine dair fikir sahibi olmak adına bazı sorulara yanıt aramış olsanız da yaptığınız ilk tasarım farklı konseptlere uydurulabilir olmalı. Mimari proje aşamalarının sağlıklı bir şekilde devam edebilmek için müşteri memnuniyetini üst düzeyde tutmalısınız. Bunun için de müşteriyi iyi tanımalı ve ihtiyaçlarını dikkate alarak tasarımınızı hazırlamalısınız. Mimar ve müşterini tasarımda mutabık olduğu takdirde bir sonraki mimari proje aşamasına geçilir.
3. Tasarım Geliştirme
Şematik tasarım aşamasında kabataslak bir tasarımda karar kıldıktan sonra mimari proje aşamasının üçüncü adımı olan tasarım geliştirme aşamasında daha detaylı bir proje oluşturabilirsiniz. Bu aşamada projeye daha önce katılması planlanan alanında uzman kişiler de dahil olacak. Böylelikle bina formuyla ilgili ayrıntılar, kapılar ve pencereler gibi detaylar netlik kazanır. Tesisat, ısıtma/havalandırma sistemleri ve projeye özgü sistemler üzerinde çalışmaya başlayabilirsiniz.
Öngörülen malzemeler ve yapım sürecinin maliyeti ile ilgili bir uzlaşıya da varıldıktan sonra tasarım geliştirme aşamasının sonunda sonradan yapılabilecek ufak değişiklikler dışında dış cephe, plan ve boyutlar netleşmiş olur ve malzeme seçiminde karar kılınır.
4. Planlama ve Onay
Hazırladığınız projenin bölgenizdeki planlama gerekliliklerine uygun olması gerekir. Bu gerekliler yaşadığınız bölgeye göre farklılık gösterebilir. Konsept ve tasarım geliştirme aşamasında ilgili mercilerle bir görüşme sağladığınızı varsayarsak bu aşamada yapmayı planladığınız geliştirmelerin ilgili gereklilere uygun olduğuna dair bir onay almalısınız.
Başvuru sürecinin uzunluğu başvurduğunuz makamın bürokrasisine göre değişlik gösterebilir. Ancak genel bir süre vermek gerekirse projenin boyutuna bağlı olarak 3-6 arasında bir süre içerinde bu süreç tamamlanmış olur. Bu süreci hızlandıracak tek faktör projenizin gereklilikleri sağlamasıdır
5. İnşaat Dokümantasyonu
Mimari proje aşamalarının beşinci adımı olan inşaat dokümantasyonu adımında proje fiyatlandırılacak ve projenin hayata geçmesi için gerekli tüm belgeler eksiksiz bir biçimde hazırlanacak. Projenizin neye benzediğini ortaya koyan inşaat çizimleri, yasal onaya ihtiyaç duyan ve tapı malzemeleri hakkında detay belirten şartname ve projenin tüm elementlerini satım almak için gerekli olan ayrıntılı listeleri kapsayan programlar bu süreçte ihtiyaç duyacağınız belgeler olacak.
Tüm bu belgelerle yetkili makamlara başvurun, eksiksiz bir sözleşme seti hazırlayın. Bu sözleşme seti; danışman çizimlerinden tutun çizelgelere, raporlardan tutun da onaylara varana dek tüm detayları barındırmalı. En nihayetinde bir maliyet tahmini de elde etmeniz gerekir.
Müşteriden de gerekli onayı aldığınız takdirde bir sonraki adıma geçmeye hazırsınız. Böylece müteahhit seçimi ve bina onayı alarak projeye devam edeceksiniz.
6. Müteahhit Seçimi
Bu aşamada işinizi kolaylaştıracak en temel faktör, inşaat dokümantasyonu aşamasında hazırladığınız inşaat belgeleri setinin tastamam olmasıdır. Aksi takdirde bu müşteriye ek maliyet olarak geri döner. Eksiksiz bir belge seti hali hazırdaysa müteahhit seçimi için dört farklı alternatifiniz bulunmakta:
- Rekabetçi İhale: Projeye gereksinimlerinize yanıt veren bir müteahhit ile devam edilir. Rekabetçi ihale ile müteahhit seçme sürecinde proje tüm sözleşme belgeleri ile birlikte sağlanır.
- Rekabetçi Olmayan İhale: Projeyi hayata geçirmesi öngörülen müteahhitler halka açık değil ihale yoluyla davet edilir.
- Müzakere Edilen Sözleşme: Müşteri adına mimar önceki adımlarda kararlaştırılan fiyata uygun olduğu için tercih edilen bir müteahhit ile doğrudan görüşme sağlar.
Ya da bu üç yoldan herhangi bir ikisinin kombinasyonu ile ilerlemeyi tercih edebilirsiniz.
Bazı durumlarda fiyatlar öngörülenden yüksek olabilir. Müteahhidin bazı istisnaları veya tasarruf planları olabilir. Tasarımın gözden geçirilmesine ya da yeniden tasarlanmasına ihtiyaç duyulabilir. Bu olası durumlar için, anlaşmaya varılmadan önce müzakere gerekebilir.
Müşteri ve müteahhit arasında anlaşma sağlandığı takdirde sözleşme imzalanır ve artık inşaata başlanabilir.
7. Sözleşme Yönetimi ve İnşaat
Bu aşamanın ile müşteri ve müteahhit arasında yapılan inşaat sözleşmesinin belirtilen hükümlere göre yürütülmesi amaçlanır.
Sözleşme yöneticisi rolü bir mimar olarak size düşebileceği gibi süreci başka bir sözleşme yöneticisi de yürütebilir. Sözleşme yöneticisi müşteri ve müteahhit arasındaki sürecin sorunsuz bir şekilde ilerlemesinden sorumludur.
Sözleşme yöneticisi için detaylı bir görev tanımı yapabiliriz. Yapılan program sonrası işlerin ilerleyişini takip etmek için düzenli saha ziyaretlerinde bulunur. Müteahhidin bilgi taleplerine yanıt verir. Tasarımda olası bir değişiklik yapılması kararlaştırıldıysa müfettiş ya da mimara gerekli yönlendirmelerde bulunur. Müteahhidin iş için talep ettiği paraya istinaden tamamlanan işi belirler ve buna göre hakkediş talepleri ve sertifikalarını düzenler. Sözleşme fiyatında yaşanan bir fiyat değişikliği talebi söz konusuysa bu talebi gözden geçirir. Son olarak zaman ayarlamaları değişikliklerini değerlendirir.
Sözleşme belgelerinde herhangi bir eksiklik yoksa bu süreç daha çok idari yönden ilerler. Fakat belgelerde eksiklik söz konusuysa müteahhit ve müşteri arasında birtakım sorunlar oluşması olasıdır. Zira kağıt üzerinde değişiklik yapmak ne kadar kolaysa inşası başlayan bir projede değişiklik yapmak bir o kadar zordur.
Her ne kadar belgeleriniz eksiksiz olsa da mutlaka ufak tefek pürüzler çıkacaktır. Bu durumlarda endişelenmenize gerek yok, her iş doğasında problemleri de barındırır. Ama iyi bir müteahhidiniz ve müteahhit ile iyi de bir ilişkiniz varsa süreçte karşılaşabileceğiniz problemleri çözmek çok daha kolay olacaktır.
8. İnşaat Sonrası
Mimari proje aşamalarının sonuna gelmiş bulunuyoruz. Henüz yalnız bir düşünceyken adımları bir bir takip ettiniz ve nihai sonuca ulaştınız. İnşa aşaması tamamlandı ve projeniz kullanıma hazır. Öyleyse inşaat sonrası aşamasına geçiş yapabilirisiniz.
Bu aşama ile amaçlanan, inşaatın tamamlanmasından belirli bir süre sonraya kadar oluşabilecek sorunlarda müşteriyi mağdur etmemek adına oluşabilecek hasarların müteahhide yüklenmesidir. Bu süre genellikle 12 ay olarak belirlenir ve bu 12 aylık süre tamamlanana kadar sözleşmenin bir yüzdesi alı konulmuş durumdadır. Böylelikle bu alıkonan yüzdelik müşterinin güvencesi olacaktır. Fakat oluşması durumunda müteahhide yüklenebilecek hasarlar da genellikle belirlenir. Daha açıklayıcı olabilmesi için birkaç örnek verebiliriz; Güvenlik sisteminde yaşanacak bir arıza, çatının su akıtması, boyaların soyulması veya menteşelerin kırılması gibi hasarlar müteahhidin sorumluluğundadır.
Mimari proje aşamalarının sonuncu aşamasında sözleşme yöneticisinin belli başlı sorumlulukları vardır. Sözleşme yöneticisi inşaatın bitmesinden sonra projeyi kontrol eder ve varsa müşteri taşınmadan önce sorunların bir listesini yapar. Müşteri taşındıktan sonraki süreçte oluşan sorunların takibi de sözleşme yöneticisinin sorumluluğundadır. Son olarak alıkonan yüzde birlik kısım ödenmeden önce müteahhidin oluşan tüm sorunları giderdiğinden emin olmalıdır.
Son mimari proje aşamasının da teorik olarak kolay bir süreç olması öngörülür. Daha önce de belirttiğimiz gibi iyi bir müteahhit ile çalışıyorsanız süreci en az sorunla geçirirsiniz, olası bir sorunda da sonuca çok daha kolay ulaşırsınız. İşlerinizin hız kazanması ve mimari proje aşamalarınızın sağlıklı bir şekilde işlemesi için iyi bir müteahhit ve güçlü iletişim, en iyi iki arkadaşınız olur.
